Het type Leishmania – parasiet dat klachten bij de hond veroorzaakt, komt vooral voor rond de Middellandse Zee, Portugal, Oost- en West-Afrika, het Midden-Oosten, India en China. De parasiet wordt overgebracht door stekende insecten, in dit geval de zandvlieg. Dit is een klein, behaard mugje, dat zich ’s nachts voedt en zich met de parasiet besmet door bloed te zuigen bij een besmet zoogdier, zie foto hiernaast.
Er bestaan allerlei typen Leishmania’s. Elk type heeft zijn eigen leefgebied, zo is er bijvoorbeeld een soort die in Centraal- en Zuid-Amerika voorkomt en weer een ander soort die vooral in Brazilië voorkomt. Ook kunnen ze allemaal andere insecten gebruiken om overgebracht te worden.
Bij ziektegevallen in Nederland gaat het vooral om dieren die in het buitenland zijn besmet (dieren die mee op vakantie zijn geweest of buitenlandse dieren die zijn geïmporteerd). Er zijn echter ook enkele gevallen beschreven, waarbij de besmette dieren nog nooit in zo’n besmettingsgevaarlijk gebied waren geweest. Dit impliceert een ander overbrengend insect dan gebruikelijk, bijv. een teek of een andere type stekend insect.
Het leefgebied van de zandvlieg is de laatste jaren groter geworden, misschien door de grotere mobiliteit van eigenaar en dier en/of door de klimatologische veranderingen waardoor de zandvliegen beter in nieuwe gebieden kunnen overleven.
Leishmania ontwikkelt zich sluipend en het ziektebeeld kan van patiënt tot patiënt wisselen. Klachten kunnen 1 maand tot 7 jaar na infectie optreden. Het is mede afhankelijk van de weerstand van het dier óf er verschijnselen optreden, wannéér er verschijnselen optreden en in welke mate. Bij een deel van de dieren zal de eigen weerstand de parasiet de baas kunnen en bij anderen zal een infectie snel of langzaam tot zeer ernstige problemen leiden. Indien de verschijnselen optreden, kunnen ze sterk variëren: van allerlei huidaandoeningen, algehele lusteloosheid, vergrote lymfeklieren, gewichtsverlies, nieraandoeningen, darmaandoeningen, gewricht- of spierontsteking tot bloedingen in het hele lichaam.
Er kunnen bijvoorbeeld huidaandoeningen gezien worden.Om infectie te voorkomen zijn een aantal maatregelen verstandig. De zandvliegen zijn met name ’s nachts en in de schemering actief. Zorg dat het dier in die tijd niet aan de vliegjes kan worden blootgesteld. Dit kan via preventie in de vorm van een speciale tekenband of pipetten. Beiden hebben een afwerende werking, om zoveel mogelijk te voorkomen dat huisdieren gestoken worden door de zandvliegen. Het vaccin tegen Leishmania (Canileish) dat in Nederland beschikbaar was, is uit de handel genomen. In het buitenland bestaan nog wel vaccins maar deze hebben ook de nodige bijwerkingen.