Bodembedekkers voor uw konijn of knaagdier?
In dierenspeciaalzaken, dierenwinkels, tuincentra en zelfs bij dierenartsen is tegenwoordig een breed scala aan bodembedekkers te vinden voor uw konijn of knaagdier. Eén van de verkrijgbare producten is zaagsel, in de vorm van houtkrullen, houtsnippers of houtmot. Onderzoek aan het Plant Research Instituut, verbonden aan de Universiteit van Wageningen heeft echter aangetoond, dat in vrijwel alle regulier verkrijgbare zaagsel stoffen aanwezig zijn die de gezondheid van uw dier zouden kunnen schaden. Ook in andere delen van de wereld wordt men zich steeds meer bewust van de mogelijke schadelijke effecten die zaagsel kan hebben. In Amerika is het zelfs verboden zaagsel als bodembedekker voor proefdieren te gebruiken. Er bestaat echter nog geen volledige eensgezindheid over dit onderwerp tussen wetenschappers, dierenartsen en de specialist.
Waarom kan zaagsel schadelijk zijn?
De schadelijke effecten van zaagsel worden veroorzaakt door verschillende chemische verbindingen die van nature in het hout aanwezig zijn. Het gaat hier vooral om naaldhout, waarvan bijna al het in Nederland verkrijgbare zaagsel wordt gemaakt. Deze chemische verbindingen of aromatische koolwaterstoffen hebben enerzijds het voordeel dat ze de aangename sparren- of dennengeur verspreiden en natuurlijke insectwerende en desinfecterende eigenschappen bezitten. Echter juist deze verbindingen, waarvan de belangrijkste het abietinezuur is, zijn in verschillende wetenschappelijke onderzoeken naar voren geschoven als potentiële veroorzakers van verschillende aandoeningen bij konijnen en knaagdieren.
Wat zijn de mogelijke gevolgen voor mijn dier?
Konijnen, ratten, muizen en andere knaagdieren hebben steeds intensief contact met het materiaal in hun hok of kooi. Zaagsel bevat veel stof en via de inademing van kleine zaagseldeeltjes komt het schadelijke abietinezuur in de luchtwegen terecht. Hier zorgt het zuur voor irritatie van de slijmvliezen en beschadiging van de cellen in de luchtpijp en kleinere luchtwegen. Deze schade zorgt ervoor dat de luchtwegen gevoeliger zijn voor infectie met virussen of bacteriën, waardoor gemakkelijk een longontsteking kan ontstaan. Ook kan het zuur in de bloedbaan terecht komen en de lever beschadigen. Onderzoek heeft aangetoond dat bij dieren die op zaagsel leven verschillende leverenzymen zijn verhoogd, wat voor een afwijkende reactie op medicatie of narcose kan zorgen. Andere mogelijke gevolgen van abietinezuur zijn verzwakking van het afweersysteem en een hogere kans op de ontwikkeling van tumoren. Naast abietinezuur dat met zaagseldeeltjes kan worden ingeademd zijn er in zaagsel ook andere verbindingen aanwezig, die verdampen in de lucht. Deze geven vaak de specifieke geur aan zaagsel en kunnen irriterend werken op de ogen en luchtwegen.
Overigens zijn er ook aanwijzingen dat er in producten van loofhout stoffen zitten die irriterend zouden kunnen werken. Hier is echter nog niet veel over bekend.
Wat zijn de alternatieven?
Een goede bodembedekker voor uw dier is stofvrij, sterk absorberend voor zowel geurtjes als vocht, makkelijk in gebruik, van nature droog en bevat geen gifstoffen of schadelijke micro-organismen. Er zijn een hoop verschillende producten op de markt, elk met zijn eigen voor- en nadelen. Zo kunt u onder andere kiezen voor producten op basis van papier (snippers of pellets), gemalen maiskernen, geperste pellets van loofhout, gehakseld stro of producten gemaakt van katoen- of hennepvezels. U kunt zelf de keuze maken welk product of welke combinatie van producten voor u en uw dier het prettigst is. Let er wel steeds op dat uw dier het product niet opeet, indien het om onverteerbare bestanddelen gaat.
Conclusie op de vraag: Zaagsel in het hok van uw konijn of knaagdier..schadelijk?!
Er is helaas nog geen verder onderzoek verricht naar specifieke factoren die van invloed zijn op de schadelijkheid van zaagsel als bodembedekker. Er is geen maximale dosis van de giftige stoffen vastgelegd en het is ook niet precies bekend welke hoeveelheden zaagsel nodig zijn om tot klachten te leiden of in hoeverre zaagsel schadelijk is als er een extra laag van een andere materiaal bovenop wordt gebruikt. Daarnaast horen wij van de specialist dat het aantal patiëntjes dat met klachten wordt aangeboden waarbij er een link kan worden gelegd met zaagsel minimaal is, en dat er nog niet voldoende bewijs is dat daadwerkelijk een relatie tussen gezondheidsproblemen en huisvesting op zaagsel aantoont. We maken echter graag gebruik van het voorzorgsprincipe: gebruik geen bodembedekker van (naald)hout tot bewezen is dat het echt veilig is.
Kortom: zaagsel is een natuurproduct, maar niet per definitie een veilig product!