Konijn
Een konijn is in tegenstelling tot wat sommige mensen denken, geen knaagdier. Het konijn behoort tot de familie van de haasachtigen. De haasachtigen hebben achter de bovensnijtanden nog twee kleine stifttandjes staan. Knaagdieren hebben deze tandjes niet.
Er zijn veel verschillende konijnenrassen. Dwergkonijntjes wegen zo’n 1 tot 1,5kg, een Vlaamse reus kan daarentegen wel 8kg wegen.
Een deel van de vaak voorkomende gezondheidsproblemen kunnen mogelijk worden voorkomen door een aantal punten in gedachten te houden.
- Konijnen zijn echte groepsdieren, houdt daarom best minstens 2 konijntjes samen. Een mannetje en een vrouwtje is meestal de beste combinatie. Het advies is om beide dieren te castreren. Voor mannelijke dieren om rijgedrag en nestjes te voorkomen, voor het vrouwelijke dier om baarmoedertumoren en nestjes te voorkomen. Echter wees u ervan bewust dat niet alle konijntjes een goede combinatie vormen. Lees daarom hier meer informatie over het samen houden van konijnen en het ‘koppelen’.
- Konijnen hebben tanden en kiezen die het hele leven doorgroeien. Niet alleen de delen die zichtbaar zijn in de mond, maar ook de wortels kunnen doorgroeien. Wees altijd bedacht op tandproblemen als uw konijn niet lekker is, slecht eet of vuile oogjes heeft. Elk jaar bij de vaccinaties kijken we bij de gezondheidscontrole de tanden en kiezen na.
- Konijnen hebben een erg gevoelig maagdarmstelsel. Als ze slecht eten, door stress, pijn of bijvoorbeeld tandproblemen kunnen de maag en darmen snel stil komen te liggen, waardoor zich gas en giftige stoffen kunnen opstapelen. Hierdoor kunnen konijntjes snel achteruitgaan. Beperk dus stress en houdt altijd goed in de gaten of uw konijn nog goed eet en mooie keutels heeft. Een konijn dat 24 uur niets eet is een spoedgeval!
- Baarmoedertumoren komen veelvuldig voor bij de voedsters. Het blijkt dat 50 tot 80% van de voedsters, ouder dan 4 jaar te maken krijgt met baarmoedertumoren. Sterilisatie van de voedster op jonge leeftijd is dus aan te raden.
* Een vrouwelijk dier is geslachtsrijp wanneer ze succesvol bevrucht kan worden. Dit betekent niet dat dit het meest ideale tijdstip is voor het dier om drachtig te worden.
**Met fokrijp wordt de leeftijd aangegeven waarop de dieren voldoende ontwikkeld zijn om jongen te krijgen.
NB: Bij alles in deze tabel gaat het om gemiddelden (verschillen kunnen bijvoorbeeld optreden door verschillen in ras).
Het konijnenhok
Het buiten konijn
Voor buitenkonijnen is het erg belangrijk samen te zitten met een soortgenootje, in een voldoende groot hok of grote ren. Buitenkonijnen krijgen vaak minder aandacht, dus is gezelschap gewenst. Ook kunnen konijnen elkaar op die manier warm houden als het buiten kouder wordt. Het is niet verstandig buitenkonijnen regelmatig mee naar binnen te nemen om te knuffelen gezien de temperatuurverschillen, dus als u tijd met uw konijn wilt doorbrengen doe dit dan best buiten. Het buitenhok moet over een nachthok beschikken en staat het best op lage pootjes zodat optrekkende kou wordt vermeden, maar het konijn tegelijkertijd zelf naar buiten een eventuele ren in kan gaan. De opening van het hok is best op het oosten gericht tegen wind en regen, er moet in de zomer voldoende schaduw zijn en in de winter moet het konijn beschermd zijn tegen harde wind en neerslag. Bij een ren is het belangrijk de bodem te ondergraven met gaas en deze ook aan de zijkanten deels zo’n 50 cm in te graven, en te zorgen dat roofdieren niet bij de konijnen kunnen komen.
Het binnen konijn
Bij konijntjes die binnen leven is het belangrijk dat het hok op een plek staat waar ze voldoende rust krijgen, maar waar ze ook niet heel eenzaam zijn. Ook binnen konijnen zitten het liefst samen, maar als konijntjes alleen gehouden worden is het belangrijk dat er voldoende contact met u als eigenaar mogelijk is. Dus geen volledig dicht hok maar best één met een tralie dak. Ook staat het hok beter niet op een tochtige plek of op een plek waar de temperatuur erg vaak verandert. Het hok moet voldoende groot zijn, zodat het konijntje sprongen kan maken en rechtop kan zitten of languit kan liggen. Er moet ook voldoende ruimte zijn voor een toiletplek. Daarnaast is het goed voor een konijn om ook voldoende tijd buiten het hok te kunnen doorbrengen. Minstens 3 uur per dag vrij rondlopen buiten het hok wordt aangeraden. Let hierbij wel op dat het konijntje niet op verkeerde dingen kan knagen.
Voor 2 kleine konijnen moet een hok al snel 150 x 60 x 60 cm zijn, om hun natuurlijke gedrag te kunnen uitoefenen. Maar het liefst nog groter!
Een wild konijn eet de hele dag gras, wat erg vezelrijk is. Ook het tamme konijn heeft veel vezels nodig. Geef uw konijnen daarom onbeperkt hooi. Er mag ook gras gegeven worden. Bij gras moet opgelet worden dat er niet ineens teveel gegeven wordt of dat het te eiwitrijk is. Daarnaast is het aan te raden om konijnen ook biks te geven. Er is ook gemengd voer verkrijgbaar, maar konijnen zijn een ster in het uitzoeken van wat ze lekker vinden. Meestal laten ze daardoor een deel van het gemengde voer liggen, met als gevolg een onevenwichtige voeding en een hoger risico op maagdarmproblemen. Biks heeft als voordeel dat het konijn alle voedingsstoffen in de juiste verhouding binnen krijgt. Er zijn verschillende soorten beschikbaar, informatie hierover kan verkregen worden aan de balie van onze kliniek.
Hiernaast zijn konijnen gevoelig voor voederwisselingen, laat ze dus geleidelijk aan nieuw voer wennen. Geef ze bij het introduceren van een nieuw soort groente of fruit in het begin maximaal een stuk ter grootte van je duim. Het belangrijkste voer is en blijft hooi en stro. Alle zadenmengsels en korrels zijn eigenlijk krachtvoeders. Deze zijn nuttig, maar moeten beperkt gegeven worden; ongeveer 20-30 gram per kilogram konijn per 24 uur.
Konijnen eten een deel van hun keutels op, de blindedarmkeutels. In deze ontlasting zitten onmisbare voedingsstoffen voor het konijn. Vindt u deze keutels terug in het hok of vastgeplakt aan de achterkant van het konijn, dan krijgt hij waarschijnlijk te veel voer.
Geef uw konijn geen knaagsteen, deze bevat veel kalk en kan daardoor blaasstenen veroorzaken.
Resumerend:
- Onbeperkt hooi/gras (maar geef niet te veel jong gras ineens).
- Pellets maximaal 20-30 gram per kilogram konijn per dag.
- Geen plotselinge dieetwijzigingen.
- Liever geen gemengd voer.
- Geen kool, komkommer, tomaat, klaver, zacht fruit.
- Wel: groenten zoals: boerenkool, bloemkoolblad, bietenloof, wortelloof, lof, andijvie, weegbree, broccoli.
- Het wel of niet geven van paardenbloem wisselt per auteur.
- Geen knaagstenen.
- Wel: een stuk van een wilg, beuk of fruitboom om op te knagen.
Zie ook: Wat eet een konijn?
Er komen twee gevaarlijke besmettelijke ziekten voor bij konijnen: myxomatose en VHD (Viral Hemorrhagic Disease), ook wel RHD genoemd (Rabbit Hemorrhagic Disease). Deze ziekten zijn vrijwel altijd dodelijk. Gelukkig is het mogelijk om tegen deze ziekten te vaccineren.
In de ontlasting van het konijn kunnen parasieten voorkomen, die coccidiën heten. Volwassen konijnen kunnen deze parasieten bij zich dragen zonder problemen, maar voor jonge konijnen kan deze parasiet erg gevaarlijk zijn. Wanneer deze parasiet in combinatie met stress aanwezig is, kan dit dodelijk zijn voor jonge konijntjes. Het is daarom belangrijk, wanneer u een jong konijntje in huis haalt, om na ongeveer 7-9 dagen de ontlasting te laten onderzoeken. Als de ontlasting aan de dunne kant is zelfs eerder. Coccidiën kunnen namelijk de darmwand flink beschadigen. In sommige gevallen is er door deze parasiet alleen schade in de lever en is er niets in de ontlasting te zien. Het konijntje kan dan plots overlijden.
Konijnen kunnen ook net als hond en kat last hebben van een worminfectie.
Andere parasieten die bij het konijn aangetroffen kunnen worden zijn mijten en luizen. Soms zie je hierbij witte schilfers in de vacht en meestal gaat dit gepaard met jeuk. Onder de microscoop zijn mijten en luizen gemakkelijk te zien en een infectie is goed te behandelen.
Eventueel besmet stro en hooi kan ontdaan worden van parasieten door het in te vriezen. Er zijn ook dierenwinkels die gestoomd stro verkopen.
Coccidiën in de ontlasting van een jong konijn.In de volksmond wordt bij vrouwelijke dieren over sterilisatie gesproken en bij mannelijke dieren over castratie. Technisch gezien gaat het bij beiden meestal om een castratie. De testikels en de eierstokken worden verwijderd en niet alleen afgebonden. Steriliseren kan in principe ook, hierbij wordt het konijn onvruchtbaar, maar de positieve gevolgen vanwege wegvallen van geslachtshormonen worden hierbij niet bereikt.
Het wordt aangeraden om zowel het mannelijke als het vrouwelijke konijn te castreren. Bij het mannelijke dier niet vanwege gezondheidsvoordelen, maar om de overdreven sexuele drift tegen te gaan. Een ongecastreerd mannetje is slecht te plaatsen bij soortgenoten.
Bij vrouwelijke konijnen komen kwaadaardige tumoren van de baarmoeder veel voor 50 tot 80% van de vrouwelijke konijnen ouder dan 4 jaar heeft baarmoederkanker. Om dit te voorkomen is het advies om de voedster jong te laten castreren (rond 6 maanden leeftijd).
Bij konijnen is het narcoserisico iets groter dan bij de hond en de kat. Maar we hebben echter alles bij de hand om dit risico zo klein mogelijk te houden, van speciale larynxmaskers tot uitgebreide mogelijkheden voor bewaking tijdens de narcose. Ook met het narcoserisico in het achterhoofd wegen de voordelen van castreren ruimschoots op tegen de nadelen van niet castreren.
Rammelaars kunnen we castreren vanaf 8 weken leeftijd, mits de testikels te zien zijn.
Myxomatose
Myxomatose behoort tot de pokkenvirussen en kwam oorspronkelijk alleen in Brazilië en Californië voor. In Australië is het virus door de mens geïntroduceerd, om de konijnenpopulatie onder controle te houden. Het konijn had daar geen natuurlijke vijanden en veroorzaakte veel schade aan de gewassen van boeren. Oorspronkelijk veroorzaakte het virus alleen milde verschijnselen, maar de variant die tegenwoordig bestaat is vaak dodelijk.
Het virus wordt overgebracht door stekende insecten, zoals muggen en steekvliegen, maar kan ook overgebracht worden door direct contact met een besmet konijn of door vlooien.
Voor meer informatie over deze ziekte, zie Myxomatose.
VHD (Viral Hemorrhagic Disease) / RHD (Rabbit Hemorrhagic Disease)
Viral Hemorrhagic Disease is een uiterst besmettelijk virus, dat via stekende insecten, ratten, muizen en door contact met besmet materiaal zoals bodembedekking, hooi en zelfs schoenzolen kan worden overgebracht. Het kan natuurlijk ook via direct contact met een besmet dier overgedragen worden. Het virus overleeft lang in de omgeving.
VHD wordt veroorzaakt door een calicivirus. Tot eind 2015 werd in Nederland alleen de klassieke variant van het VHD virus gevonden, maar sindsdien is ook VHD type 2 aangetoond bij overleden konijnen.
Voor meer informatie over deze ziekte, zie Viral Hemorrhagic Disease.
Vaccin
Voorkomen is beter dan genezen. Het is gelukkig mogelijk tegen myxomatose en VHD-1 en -2 te vaccineren. Hoewel er voorheen gebruik gemaakt moest worden van 2 losse vaccins, is er tegenwoordig een combinatievaccin op de markt: Nobivac Myxo-RHD Plus. Dit vaccin vermindert de kans op sterfte en de ernst van de verschijnselen aanzienlijk.
Het vaccin kan al gegeven worden vanaf 5-7 weken leeftijd en geeft een bescherming van een jaar. Het moet dus jaarlijks worden herhaald.
