Als mens eet je regelmatig druiven en je bedenkt daarbij niet dat een druif voor bijvoorbeeld honden, katten en fretten giftig kan zijn. Behalve losse druiven, rozijnen en krenten kennen we natuurlijk ook allerlei producten waar ze in gevonden kunnen worden, bijvoorbeeld kerstcake, vruchtencake, kerstpudding en chocoladerozijnen.
De druif
De Latijnse naam is Vitis vinifera en ze behoren tot de familie van de Vitaceae (Wijnstokfamilie). In het Nederlands kennen we vervolgens de namen (zonder volledig te willen zijn); Wijnrank, wijnstok, druif, krent, rozijn, sultana. (in het Engels: Grape vine, grape, currant, raisin, sultana)
De druif is een klimplant met 3- tot 5-lobbige bladen en een hartvormige voet. Ze kunnen 1 tot 9 meter hoog/groot worden. De bloemen verschijnen in pluimen, ze zijn meestal tweeslachtig en geelachtig-groen. De bessen zijn bolvormig of langwerpig, donkerblauw of groenachtig (druiven). De plant bloeit in mei en draagt vrucht van juli tot augustus.
Druiven die gedroogd worden, heten rozijnen. Gedroogde Korinthische druiven ( Vitis vinifera var. korinthiaka of Vitis vinifera var. apyrena) heten krenten en zijn doorgaans kleiner en donkerder dan rozijnen. Sultana is een witte, pitloze druivenvariant.
Rozijnen
Krenten
NB: Als een soort van een geslacht niet of nauwelijks giftig is, kan een andere soort van hetzelfde geslacht wel giftig zijn.
Waarom kunnen druiven giftig zijn
Het is onbekend welke stof in de vruchten toxisch is voor de dieren. Zowel verse als gedroogde druiven zijn toxisch. Omdat niet bekend is welke stof verantwoordelijk is voor de toxiciteit, kan er niet vanuit gegaan worden dat de rest van de plant niet toxisch is. Ingestie van andere delen dan de vruchten worden in de literatuur echter niet beschreven.
Er is een aantal mogelijke werkingsmechanismen voorgesteld in de literatuur.
• Intolerantie voor tanninen in de druif
• Contaminatie met mycotoxinen, pesticiden of zware metalen
• Suikeroverdosis die tot shock kan leiden
• Idiosyncratische reactie vanwege enzymverschillen met andere diersoorten
• Overdosis vitamine D
De exacte oorzaak van vergiftiging weten we dus nog niet.
Verwerkte druiven en krenten kunnen ook aanleiding geven tot vergiftiging. Beschreven zijn intoxicaties met vruchtencakejes met rozijnen, hartige taart met rozijnen, chocoladerepen met rozijnen en andere gerechten met druiven of rozijnen zoals krentenbrood, scones en mueslirepen.
Er lijkt geen correlatie te zijn met de opgenomen hoeveelheid en de klinische klachten die gezien worden. De kans op ernstige klinische klachten lijkt groter te zijn bij gedroogd fruit, dan bij gewone druiven.
Tussen diersoorten kunnen verschillen bestaan in de toxiciteit, metabolisme en klinische effecten van eenzelfde toxische stof.
Dosis bij druivenvergiftiging
Na ingestie van 2,8g rozijnen per kg lichaamsgewicht of 19,6g druiven per kg lichaamsgewicht is bij honden acuut nierfalen gezien. Er is echter een grote inter-individuele variatie in de reactie op Vitis vinifera, waardoor uit veiligheidsoverwegingen bij elke inname zou moeten worden gestart met behandeling.
Het gewicht van druiven, krenten en rozijnen varieert. Een indicatie is:
• Pitloze druif: 4 gram per stuk
• Muskaatdruif: 11,5 – 14 gram per stuk
• Blanke rozijn: 0,4 gram per stuk
• Sultanarozijn: 0,5 gram per stuk
Muskaatdruif
Diersoorten die gevoelig zijn voor een druivenvergiftiging
Tot de gevoelige diersoorten behoren de hond, kat en fret. Vergiftigingen met druiven zijn vooralsnog voornamelijk bij honden gezien, maar ook katten en fretten lijken gevoelig te zijn.
Ingestie van druiven, krenten of rozijnen veroorzaakt meestal binnen 6 tot 24 uur na inname klachten. Een aantal klachten die gezien kunnen worden zijn: braken, diarree (eventueel met bloed), buikpijn, instabiliteit en sloomheid. Er is kan ook acuut nierfalen ontstaan.
Behandeling van een druivenvergiftiging
Behandeling is aangewezen bij inname van elke hoeveelheid van druiven, rozijnen en krenten door honden. Dit vanwege het grote verschil in individuele gevoeligheid.
Het belangrijkste is om zo snel mogelijk over te gaan tot het bevorderen van absorptievermindering. Daarnaast is het een optie om een intraveneus infuus te plaatsen. Behalve het monitoren van de patiënt met behulp van bloedonderzoek is ook
symptomatische en ondersteunende zorg van belang.
Prognose
Deze is redelijk wanneer gestart wordt vóór het beginnen van nierbeschadiging. De prognose is echter gereserveerd, indien er al verschijnselen zijn van nierschade.
De Sultana druif